Paris Anlaşması, 2015 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi altında imzalanan bir uluslararası anlaşmadır. Anlaşma, iklim değişikliğiyle mücadelede küresel iş birliğini teşvik etmeyi amaçlar. Temel hedefi, küresel ısınmayı önümüzdeki yüzyılda 2°C’nin altında tutmak ve mümkünse 1,5°C’ye indirmektir. Anlaşma, ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltmak için ulusal taahhütlerde bulunmalarını ve düzenli olarak ilerlemelerini raporlamalarını gerektirir.
Karbon ayak izi ve enerji yönetim sistemleri, çevresel sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği konularında önemli araçlardır. İsterseniz önce karbon ayak izi kavramını açıklayalım;
Karbon ayak izi, bir kişi, kuruluş veya etkinliğin sera gazı emisyonlarının neden olduğu iklim değişikliği etkisini ölçen bir ölçüttür. Özellikle CO2 eşdeğeri biriminde ifade edilir ve enerji kullanımı, ulaşım, üretim süreçleri ve atık yönetimi gibi faktörleri içerir. Karbon ayak izi hesaplamaları, kaynakların etkin kullanımı, enerji verimliliği ve çevresel etkilerin azaltılması gibi hedefler doğrultusunda önemli bir rol oynar.
Enerji yönetim sistemleri, bir kuruluşun veya bina veya tesisin enerji tüketimini izlemek, analiz etmek, kontrol etmek ve optimize etmek için kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler, enerji verimliliğini artırmak, enerji maliyetlerini düşürmek ve çevresel etkileri azaltmak için tasarlanmıştır. Enerji yönetim sistemleri genellikle enerji kullanımını takip etmek için sensörler ve ölçüm cihazları kullanır ve verileri analiz ederek enerji tasarrufu sağlayacak öneriler sunar.
Yeşil Mutabakat, Avrupa Birliği (AB) tarafından iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmayı amaçlayan bir stratejidir. Ticaret Bakanlığı’nın Yeşil Mutabakat Eylem Planı, Türkiye’nin bu hedeflere uyum sağlaması için alınacak önlemleri ve politikaları içerir. Plan, sera gazı emisyonlarının azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması, yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi, yeşil işlerin oluşturulması ve çevre dostu teknolojilerin yaygınlaştırılması gibi konuları kapsar.
Karbon ayak izi ve enerji yönetim sistemleri, şirketler, endüstriler ve bireyler için bir dizi fayda sağlar. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:
Çevresel Sürdürülebilirlik: Karbon ayak izi ve enerji yönetimi, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ve doğal kaynakların daha etkin bir şekilde kullanılmasına yardımcı olur. Bu, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir rol oynar ve çevresel sürdürülebilirliği destekler.
Maliyet Tasarrufu: Enerji yönetimi sistemleri, enerji tüketimini izlemek ve analiz etmek için kullanılarak enerji verimliliğini artırır. Bu da enerji maliyetlerinin azaltılmasına yardımcı olur. Ayrıca, enerji verimliliği arttıkça, enerjiye yapılan yatırımın geri dönüş süresi kısalır.
İş Sürekliliği: Enerji yönetimi sistemleri, enerji tüketimini izleyerek anormal durumları tespit edebilir ve enerji kesintileri veya arızalar konusunda erken uyarı sağlar. Bu da hem maliyet hem de iş sürekliliğini sağlar.
Karbon ayak izi, bir kişi, bir organizasyon veya bir ürün sera gazı emisyonlarına olan süre ölçen bir ölçüttür. Genellikle atmosferde açığa çıkar, ancak metan (CH4), azot oksitleri (NOX) ve diğer sera gazlarının emisyonları da dahil edilebilir.
Bireylerin karbon ayak izini azaltmak için yapabilecekleri etkileyici olabilir:
Enerji tüketimini azaltma: Enerji tasarrufu sağlamak için evde ve işyerlerinde enerji tüketiminden önlemler almak, LED lambalar kullanmak, elektrikli cihazları beklemede bırakmamak, gereksiz yere aydınlatma yapmamak, enerji tasarruflu cihazları tercih etmek.
Ulaşımı optimize etmek: Daha sürdürülebilir ulaşım sağlamayı tercih etmek, toplu taşıma kullanma, araç paylaşım sistemlerine girme veya bisiklet veya yürüyüş gibi aktif ulaşım yöntemlerini tercih etmek.
Sürdürülebilir beslenme: Daha fazla bitkisel kaynaklı gıdalar tüketmek, organik ve yerel ürünleri tercih etmek, gıda israfını azaltmak.
Geri dönüşüm ve atık atıklarını azaltmak: Atıkları geri dönüşüme yönlendirmek, yeniden kullanılabilir ürünleri tercih etmek, atık ambalajlarını azaltmak.
Kuruluşlar ve karbon ayak etkilerini azaltmak için şu adımları atabilir:
Enerji sağlama önlemleri: Binalarda enerji tasarrufu için izolasyon, aydınlatma sistemleri, iklimlendirme sistemleri ve enerji yönetim sistemleri kullanmak.
Yenilenebilir enerji kullanımı: Güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi veya hidroelektrik gibi elektrik tüketimini kullanarak elektrik tüketimini karşılamak.
Tedarik zinciri yönetimi: Tedarik zincirindeki işlemleri gözden geçirerek, enerji yoğun üretim depolarını ve ürünlerini yönetme veya optimize etmek.
Atık yönetimi: Atıkların azaltılması, geri kazanım ve yeniden kullanım için uygun stratejiler geliştirmek.
AB YEŞİL MUTABAKATI VE İŞ DÜNYASI
AB’nin 2030 yılı için sera gazı emisyonunu azaltma hedefini 1990 yılı seviyelerine kıyasla en az %50’ye ve %55’e çıkarmak için etki değerlendirmeli bir plan da sunulacak.
Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde vergi mekanizması düzenlemesi de yapılarak Sınırda Karbon Düzenlemesi (SKD) mekanizması AB tüzüğü olarak açıklanmıştır.
İlgili tüzük enerji yoğun 5 sektörün ithalatını hedefleyerek bu sektörlerin karbon emisyonunun düşürülmesine yönelik düzenleme ve fiyatlandırma amacıyla kurulmuştur.
SEKTÖRLER
- Demir-Çelik
- Alüminyum
- Çimento
- Gübre
- Elektrik ve Elektronik
- İnşaat, Yapı
- Tekstil
- Ambalaj
SINIRDA KARBON DÜZENLEMESİ BAŞLANGIÇ TARİHİ
SKD’nin başlangıç tarihi 1 Ocak 2023 ile başlayarak 2 yıllık geçiş dönemini kapsamaktadır. 1 Ocak 2026 itibarıyla da tam uygulamaya geçmesi planlanmıştır. Bu geçiş dönemi boyunca ilgili sektörlerin SKDM beyannamesi vermesi gerekmektedir. Bu beyanname AB’ye ithal edilen ürünler için doğrudan sera gazı emisyonlarının hesabını kapsayacaktır (Kapsam 1-2-3). Karbon maliyetleri şu an için ton başına yaklaşık 80€’dur. Belirlenen sektörler maliyet avantajı sağlamak için bir an önce ürün başına ortaya çıkan sera gazı miktarları takip etmeli ve raporlamalıdır.
KARBON AYAKİZİ ENVANTERİ VE DOĞRULANMASI
Kurumların yıllık faaliyetlerine bağlı emisyonları gösteren kavramdır. Kurumsal Karbon Ayak İzi 3 ana parçadan oluşur:
- Doğrudan Karbon Ayak İzi (Scope-1): Kurumların faaliyetleri için (ısınma veya üretim prosesi için) kullandıkları fosil yakıtlar ve kurumun sahip olduğu araçların kullandığı fosil yakıtların yaratmış olduğu emisyonlar Scope-1 altında değerlendirilmektedir.
- Dolaylı Karbon Ayak İzi (Scope- 2): Kurumların tükettiği elektrik enerjisinin neden olduğu emisyonlar, kurumun başka bir kurumdan satın aldığı buhar, soğutma veya sıcak suya bağlı emisyonlar Scope-2 altında değerlendirilmektedir.
- Diğer Dolaylı Karbon Ayak İzi (Scope-3): Kurumların kullandıkları ürünlere (örneğin hammaddeden reklam amaçlı broşürlere kadar), aldıkları taşeron faaliyetlerine, kurumun kiralık araçlarının kullandığı yakıtlara, kurum çalışanlarının iş amaçlı kara, deniz ve hava ulaşımlarına bağlı tüm emisyonları Scope-3 altında değerlendirilmektedir.
KARBON AYAK İZİ NEDEN HESAPLANIR?
- YASAL ZORUNLULUK
- KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
- MÜŞTERİ VEYAYATIRIMC ITALEPLERİ
- PAZARLAMA VEKURUM İMAJI
- SERA GAZI EMİSYONU AZALTIMI (ZORUNLU/GÖNÜLLÜ)
- EMİSYON TİCARETİ MEKANİZMALARINA KATILIM
SERA GAZI&KARBON AYAK İZİ YÖNETİMİ KAPSAMINDA UYGULAMALAR NELERDİR?
- MDD (MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRMESİ)
- Saha Gözetim ve Denetimi
- Sistem Kapsamının Denetimi
- Emisyon Kaynak Noktalarının MDD Çalışması Denetimi (Doğrudan ve Dolaylı Enerji vb.)
- UYD (UYGUNLUK YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ)
- Proses Uyum Yükümlülüklerinin Külliyat Kapsamında Değerlendirilme Denetimi
- Uyum Yükümlülükleri Uygunluk Denetimi
- İzleme, Ölçme, Analiz Değerlendirme Denetimi
- METY (METODOLOJİ YÖNETİMİ)
- Hesaplama Metodolojilerinin Uyum Yükümlülükleri Kapsamında Değerlendirme Denetimi
- Hesaplamaların Uygunluk Değerlemelerinin Denetimi
- Hesaplamalarda Uzaklaştırma ve Yutak Yönetiminin Uyum Yükümlülükleri Kapsamında Değerlendirme Denetimi
- Sistem Dokümantasyon Süreçlerinin Değerlendirme Denetimi
- RAPORLANDIRMA (SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORLAMALARI)
Sera Gazı &Karbon Ayak İzi hesaplamaları ile tespit edilen izleme ölçme ve değerlendirme sonuçlarının GRI ve IIRC kılavuz standartları gereğince sürdürülebilirlik raporlandırmalarının yapılması
DÖNGÜSEL EKONOMİ
Endüstriyel ekonomide üretim, kullanım ve imha süreci yerine dönüşümü ve yeniden dönüşümü esas almayı ifade eden endüstriyel bir terimdir.
Karlılık; kaynakların mümkün olduğu kadar geri dönüşümden kazanılması ve atıkların mümkün olduğu kadar yeni kaynaklara dönüşebilmesiyle ölçülür.
Bu döngülerde sentetik malzeme atıklarının yeniden aynı işlevi sunan malzemelere ya da bir başka işlevi sunan ve yine geri dönüşebilir olan bir başka malzemeye dönüşümü; doğal malzemelerin ise yeniden biyokütleye kazandırılması esas alınmaktadır.
Sera gazı ve karbon ayak izi hesaplamaları ve ISO14064 kapsamındaki tüm uygulamaların öncelikli olarak akredite uygunluğu ile TUV AUSTRİA tarafından denetlenmesi kurumlara neler kazandırıyor olacaktır?
- Sistemin yasal şarta uygunluğunun güvence altına alınması
- Sistemin uluslararası standart şartlarına uygunluğunun güvence altına alınması
- Akreditasyon yetkinliği kapsamında değerlendirmelerin güvence altına alınması
ENTEGRE EDİLECEK STANDARTLAR
- ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemleri
- ISO 50001:2018 Enerji Yönetim Sistemleri
- ISO 31001:2018 Risk Yönetimi Sistemleri
- ISO 22301:2018 İş Sürekliliği Yönetim Sistemleri
- IIRC Integrated Reporting
- GRI Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlamaları
